[MW1] Algemene beschouwingen november 2022
Beste voorzitter, collega's, college en toehoorders.
Als laatste in de rij van alle fracties, nu de beschouwingen van GroenLinks op de begroting die voor ons ligt. Dit keer niet alleen een dik fysiek boekwerk, maar ook makkelijk leesbaar op onze elektronische hulpmiddelen. Daarvoor dank, mede namens de nu niet gesneuvelde bomen.
Eerst een korte terugblik op 2022, voor zover dat achter ons ligt. Corona bleef een rol spelen. In het begin van het jaar nog met een lockdown, dat ligt gelukkig, en hopelijk voorgoed, achter ons. Maar we waren nog niet uit die crisis, of er kwam alweer een volgende. Een oorlog. En waar er op de wereld voortdurend oorlogen worden gevoerd, kwam deze dichtbij. Nog geen dag rijden van ons vandaan, kwamen er raketten neer op burgerdoelen. Werden scholen, ziekenhuizen, speeltuinen gebombardeerd. Omdat de leider van een land, het niet kon verkroppen dat dat andere land zich wilde aansluiten bij de NATO. Een alliantie, die destijds werd opgericht om de vrijheid en veiligheid van haar lidstaten te garanderen. Deze oorlog kwam niet alleen fysiek dichtbij door de afstand, maar ook omdat ook deze vluchtelingen bij ons een veilig heenkomen zochten. Niet per wankel bootje, maar met eigen vervoer. Daarnaast werden ook de economische gevolgen meteen zichtbaar en voelbaar. De energie die wij halen uit fossiele brandstoffen werd duurder en duurder. En daardoor ook alle producten en diensten, want dat we verslaafd zijn aan die fossiele energie, dat blijkt eens te meer door de op één na hoogste winst ooit die door SHELL werd behaald. Ik blijf dan ook oproepen tot nog veel meer inzetten op duurzame energie. Daarnaast blijft het essentieel om ook minder energie te gebruiken. En dat kan al thuis, door te starten met simpele maatregelen als het gebruik van radiatorfolie, of intensiever door isolatie van gevels, ramen en deuren, of uiteindelijk zelfs richting een al dan niet hybride warmtepomp. Voor bedrijven kan dat door te letten op het overbodig laten branden van verlichting, geen deuren open laten staan, en vooral niet de buitenlucht te verwarmen dmv heaters.
Naast deze energiecrisis, dreigt er nu ook een economische crisis, direct gelinkt aan die energiecrisis. Er zijn meer en meer mensen die hun energierekening niet meer kunnen betalen. De private energie-ondernemingen maakten zelfs misbruik van hun positie door de prijzen nog wat verder op te schroeven op het moment dat de regering aankondigde een prijsplafond te gaan hanteren. En een direct gevolg van die dreigende economische crisis wordt een grotere vraag naar hulp binnen het sociaal domein, en daarmee direct aan onze gemeente.
Waarmee meteen de eerste brug is gelegd naar de begroting. Het sociaal domein. Het domein waar het meeste geld in omgaat, en dat is niet zonder reden. Wij als gemeente zijn ervoor verantwoordelijk dat onze inwoners kunnen terugvallen op een vangnet, als zij niet meer zelf kunnen zorgen voor zichzelf en hun gezinsleden.
Het programma klinkt voortreffelijk. Mooie taal, ambities te over. Het vraagt veel van planners en uitvoerders. Er klinkt echter een grote maar: er zijn niet genoeg ‘uitvoerders'. Er zijn grote tekorten aan personeel, de uitvoerders kunnen de huidige plannen al nauwelijks uitvoeren.
Bij de nieuwe plannen springen de volgende woorden eruit: transformatie, efficiënter en effectiever, samenwerkingspartners, herijken, optimaliseren. GroenLinks is uiteraard benieuwd naar de feitelijke concretisatie en vraagt het college tot welke hoogte ‘efficiënter en effectiever’ en ‘optimalisering’ reikt: deze polsstok is waarschijnlijk beperkt qua lengte, zeker gezien de slagen die er al gemaakt zijn de afgelopen jaren. Efficiënt is niet per definitie effectief voor de client die hulp vraagt. 10 minuten meer besteden aan iemand is niet zo efficiënt wellicht, maar kan wel zeer effectief zijn in de zin dat een luisterend oor vaak meer doet dan wat dan ook.
Uiteraard is GroenLinks ook zeer benieuwd naar de aangekondigde woon-zorgvisie en de burgerparticipatie-visie.
Bij het 'beschikbaar krijgen en houden van voldoende vrijwilligers’ maakt GroenLinks de aantekening dat er ook een grens zit aan het aantal vrijwilligers dat beschikbaar is. Er is een tekort aan personeel, dat vertaald zich automatisch door naar een tekort aan vrijwilligers.
De aandacht voor het vergroten van het benutten van de Voorzieningenwijzer onderstreept GroenLinks. De aantekening daarbij is wel, dat eenieder eigenlijk voldoende inkomen zou moeten kunnen verkrijgen om zonder deze voorziening te kunnen leven. En direct gelinkt hieraan, kondigt GroenLinks dan ook een motie aan om op een andere manier te kijken naar het verkrijgen van een leefbaar inkomen.
Overlappend tussen het sociaal domein en onderwijs, ligt de uitstroom aan Voortijdige schoolverlaters. De kans dat een VSV-er niet meteen voldoende inkomen kan genereren om zichzelf te kunnen bedruipen is relatief groot. Deze zal dan een beroep moeiten doen op ons uitkeringsstelsel, en het proefproject WIJk liet zien, dat het erg lastig is om hen weer te motiveren mee te doen, hetzij als vrijwilliger bij een organisatie, hetzij in het vinden van passend en betaald werk. Een enorme uitdaging, zowel voor de scholen, zij doen immers hun uiterste best om de jongere niet uit te laten stromen zonder diploma, als voor alle 'vangnet-instanties' die ervoor willen zorgen dat de jongere zo kort mogelijk gebruik hoeft te maken van dat vangnet, en zo snel mogelijk zelf kan zorgen voor voldoende zinvolle invulling en voldoende inkomen, om mee te kunnen draaien in de Landgraafse samenleving.
En zo zijn we dan aangekomen bij het programma onderwijs.
Naast het sociaal domein, in de ogen van GroenLinks het programma wat voor een heel groot deel van onze inwoners en inwonertjes, elke dag concreet hun leven raakt. Vanaf de leeftijd van twee-en-een-half jaar begint het onderwijs in Landgraaf al, met het peuterstelsel, of zoals vele ouders het kennen, de peuterspeelzaal. Waar heel veel gespeeld, maar zo spelenderwijs nog veel meer geleerd wordt. Een peuterstelsel waar we trots op mogen zijn, waar vroeg- en voorschoolse educatie eraan bijdraagt dat eventuele achterstanden al zijn opgemerkt, en waar mogelijk zijn aangepakt. We zijn benieuwd naar de concrete acties die gedaan worden om gemengde groepen te stimuleren. Na het peuterstelsel volgt dan het basisonderwijs, waar Landgraaf een mooie voortrekkersrol speelt met de Gezonde Basisschool van de Toekomst. Een mooi initiatief, wat al op meer plekken in het land navolging krijgt. GroenLinks is erg benieuwd naar de uitrol van talentontwikkeling en de Rijke Schooldag, en dan vooral bij die kinderen die nu niet in zicht zijn van de ketenpartners, juist omdat ze "gewoon lekker meedraaien", "geen extra aandacht vragen", ofwel die kinderen die dusdanig in de "middenmoot” vallen dat ze niet opvallen. GroenLinks zou graag zien dat juist deze kinderen hier actief voor benaderd gaan worden.
Na de basisschool, stromen kinderen door naar de middelbare school. Van de oudsten, weer terug de jongsten. We kunnen ons in Landgraaf gelukkig prijzen met 2 middelbare scholen, die vrijwel het hele kader kunnen bestrijken. Zodat de meeste jongeren in Landgraaf naar school kunnen blijven gaan, in hun eigen omgeving. En waar er inmiddels dan echt begonnen is met de realisatie van de nieuwbouw van Charlemagne College, locatie Eijkhagen.
Werken aan de laaggeletterdheid van onze volwassen inwoners dmv volwassenen educatie blijft een punt van aandacht. Daarbij aansluitend, blijft leesbare communicatie op B1-niveau een zorgenkindje, in de ogen van GroenLinks. Dat er een achterstand was door de corona-pandemie, was te begrijpen, maar we willen het komende jaar echt de eerste resultaten gaan zien, onze inwoners verdienen dat!
Dan weer een zijsprong, van onderwijs naar veiligheid. Want dat de jeugdoverlast de spuigaten uit is gelopen, dat is inmiddels voor iedereen helder. En waar alle mogelijke registers inmiddels zijn opengetrokken om die overlast terug te dringen, maar gaan die extra boa's meters kunnen maken als de oorzaak van de overlast niet wordt bestreden? En voordat een aantal collega's willen opspringen: nee, GroenLinks weet ook niet wat precies wat de oorzaak is van het overlast willen plegen, want daar lijkt het wel op, het is een willens en wetens voor overlast willen zorgen, maar dat vooral daarnaar gekeken moet worden, lijkt ons evident. We vragen het college dan ook zeer dringend om daar óók op in te zetten. Dan kunnen de extra boa’s daar ingezet worden waar vroeger de politie voor werd ingezet: door aanwezigheid, ellende voorkomen. Gewoon door een praatje te maken met buurtbewoners, waar vaak veel meer informatie uit komt dan uit het beste speurwerk.
Als we nu weer teruggrijpen naar het sociaal domein, komen we vanzelf terecht bij het hoofdstuk duurzaamheid. Duurzaamheid in energie, in materialen, in voedsel. Er is op zoveel manieren duurzaamheid te benoemen. Laten we beginnen met energie. Zoals reeds benoemd, de verslaving aan fossiele brandstoffen laat momenteel duidelijk zien wat de gevolgen zijn als die fossiele brandstoffen niet meer zomaar voorhanden zijn. Torenhoge energieprijzen, huishoudens die een energierekening krijgen die niet op te hoesten is, allerhande producten die duurder en duurder worden, en een regering die de fossiele brandstoffen industrie nog een handje helpt ook. Maar we kunnen als Parkstad iets aan die hoge energieprijzen doen. We kunnen, samen met onze inwoners, en dan te beginnen bij de mensen met de laagste inkomens, samen gaan werken aan een energie-coöperatie. Ik begreep van de wethouder dat hij daar al mee bezig is. Een initiatief wat op grote steun van onze fractie kan rekenen, vanzelfsprekend. Want van het enorme succes van het zonnepanelen project kunnen vele inwoners helaas geen gebruik maken, omdat zij huren, en hun verhuurder hier (nog) niet aan wil meewerken. Dat er nu een oplossing gezocht wordt voor hun probleem met te hoge energieprijzen, door zelf duurzame energie op te gaan wekken, en die middels de coöperatie aan te bieden, is zeer lovenswaardig. Als inwoners zelf meteen profijt kunnen hebben van die duurzaam geproduceerde energie, zal het draagvlak ook meteen hoger zijn, een win-win situatie lijkt ons. GroenLinks wil wel graag de toezegging van de wethouder om ons als raad mee te nemen, en ook te vragen voor extra steun als dat nodig zou zijn, bij de politieke partijen in de raden van de andere Parkstad gemeenten. Ik roep alle raadsleden in deze zaal dan ook op, om met hun collega-raadsleden in de Parkstad-gemeenten in contact te gaan en blijven, om het draagvlak zo groot mogelijk te krijgen en te houden. De raadsleden van GBBL kunnen dat vanzelfsprekend ook doen met lokale partijen uit de Parkstad gemeenten.
2e termijn
Vorig jaar hebben wij het in deze setting ook gehad over het inzaaien van velden met een bio-divers bloemen- en kruidenmengsel. Ik opperde toen, om ook meteen insectenhotels te plaatsen, om op die manier net dat extra zetje te kunnen geven aan meer insecten, meer bestuiving, en dus een snellere groei. Nu kan ik het natuurlijk over het hoofd hebben gezien, maar is de wethouder daar al mee aan de slag gegaan? Zo nee, staat dit dan wel nog op de planning?
Nu de Parkstadroute daadwerkelijk aangelegd gaat worden, hoop ik dat ons idee van fietsenstallingen, overdekt met zonnepanelen, ook uitgevoerd gaat worden.
Afgelopen zomer was warm. Erg warm. En droog. Buitengewoon droog. En waar de langdurige regenbuien daarna het grondwater weer redelijk op peil hebben gebracht, en de diverse wadi's en regenwaterbekkens uiteindelijk het overtollige water ook goed wisten op te vangen, kreeg de natuur, en in het bijzonder de bomen, toch een aardige knauw. Maar, al wandelend door onze gemeente, merkte ik het ontzettend grote verschil in temperatuur of in de versteende gebieden bomen waren aangeplant, of niet. En dan in het bijzonder de plekken waar de kruinen van de bomen naar elkaar groeiden, en er dus een schaduwrijk gebied ontstond onder die bomen. Kijken we nu naar bijvoorbeeld de plekken in Landgraaf waar de weekmarkten plaatsvinden, dan is daar bijzonder weinig schaduw te vinden, om de doodsimpele reden dat er geen, of veel te weinig, bomen zijn. Aangezien die gebieden ook gebruikt kunnen worden om bij mooi weer buiten een terrasje te pakken, is het dan niet evident om juist die gebieden ook mee te nemen in Greunstemit? Maar dan groter natuurlijk. Geen perkplantjes, maar bomen. Eventueel deels geadopteerd door de ondernemers rondom die pleinen. Een voorstel is ook om bij elke nieuw aan te leggen speelplek en parkeerplaats een aantal bomen te planten. Samen omkijken naar elkaar, en naar onze natuur, daar wordt onze gemeente alleen maar beter van! Maar, hoe kunnen we naar elkaar omkijken als Landgraaf niet inclusief is voor iedereen? Ja, op papier is elk gebouw toegankelijk. Maar soms met heel veel haken en ogen. En is elk formulier ook toegankelijk voor blinden en slechtzienden? Wij vinden het dan ook jammer dat ons voorstel wat wij deden, niet is meegenomen in deze begroting. Het gaat erom om samen een mooier Landgraaf te maken. En dat kan alleen als we dat inderdaad SAMEN doen.
Ik hoop dat wij in deze setting, en samen met alle inwoners van Landgraaf, samen gaan werken om Landgraaf nog socialer, groener en duurzamer te maken.
Voor een socialer Landgraaf dienen wij een motie in voor een pilot basisinkomen.
Resumerend:
GroenLinks heeft ingestemd met de begroting. Doordat het rijk veel meer geld uitgeeft, krijgen de gemeenten automatisch ook meer geld. Dat wordt deels gespaard voor onvermijdelijk slechtere tijden, en deels uitgegeven aan het structureel maken van incidenteel beleid. GroenLinks had graag gezien dat het college en de raad lef hadden getoond om te onderzoeken of een pilot samen met de gemeente Brunssum om een soort van basisinkomen in te voeren mogelijk was. Helaas blijft men hangen in het gedrocht genaamd participatiewet. GL blijft zich inzetten voor een menselijkere benadering van onze burgers dan de participatiewet regelt.
GL is content dat de voltallige gemeenteraad de begroting hebben vastgesteld. Nu zal GL het komende jaar zich gaan zetten om het college hierop te controleren, en bij te sturen om het beleid waar nodig, nog socialer en duurzamer te maken.
Mireille Haex - Hulscher, fractievoorzitter GroenLinks Landgraaf
november 2022
Get the conversation going by adding comments and using Share (above) to send a link to this doc. It’s free! No subscription or sign-in necessary. [MW1]
